Te whakaeke a Frencj i Saigon - Holylandvietnamstudies.com

HE AHA TE WAI I haria e France a Vietnam i te 1857? - Wahanga 2

Tirohanga 5320

Taunga: 647

III. TE KOREWHIRI KI KỲ HÒA MA TE KOREWHAKAHI RAUTU I TE KAI1861-1862)

I muri i te Te Huringa o Beijing Tuhinga o mua Pakanga Tuarua Opium i Haina, te kawanatanga o French a Emperor Napoleon III (1808-1873)^[19]faaoti ki te haere tonu i te "l'expédition de Cochinchine"Ko te raupatu o te tonga o Vietnam. I te Hui-tanguru 1861, i raro i te mana nui o te Parani He kaimanaaki a Léonard Charner (1797-1869)^[20], he hoia nui o nga hoia French i te Rawhiti Rawhiti ka neke ki Saigon, he nuinga o nga hoia whakarangatira o te papa Hainamana. E ai ki te āpiha o te French Léopold Pallu de la Barrière (1828-1891)^[21]Ko ta ratau ope taua mo te raupatu o te tonga o Vietnam^[22]:

Tuhinga o mua French:

"... i roto i te 70 navires de guerre, kaore i te 14 ki nga voile me te 56 ki te waatea. Ko nga ra o te tau rangirua mo nga tau o te Compagnie péninsulaire me te kaitohutohu i te kaitautoko ki nga kaitohutohu me nga kaitakawaenga me nga korero a nga tupuna. 4 nga kaiwhakarato-généraux, 13 capitaines de vaisseau, 22 capitaines de frégate, 95 lieutenans de vaisseau, 105 enseignes, taiao 100 aspirans, 100 médecins, 100 kaiwhakahaere o te tari, 8,000 marins, composaient le kaimahi. Ko te taangata Rapae ki te 474 haepapa ki te riihi, me te taatai i nga miihini me te 7,866 chevaux-vapeur… ”

Translation translation:

"… 70 katoa nga kaipuke whawhai, 14 o enei he kaipuke rere, 56 nga kaipuke mamaoa. E whitu nga kaipuke i tukuna e te Peninsular me te Kamupene Rawhiti i whakamahia mo nga whakawhitiwhitinga korero i te taha nui o te takutai. 4 Kaiwhakahaere Whanui, 13 rangatira rangatira o nga kaipuke, 22 rangatira o nga kaipuke, 95 rūtene kaipuke, 105 waitohu, tata ki te 100 te hunga wawata, 100 tākuta, 100 āpiha whakahaere, 8,000 heramana, i tito ngā kaimahi. Ko nga pū e 474 nga pu, ko te mana nui o nga miihini horsepower 7,866…

Kaore i rite ki te tau 1858, 14 noa nga hoia French e mau ana mo te whakaeke i a Turanga. I te tau 1861, e 70 nga hoia o nga momo mahi katoa i uru ki te Campana Cochinchina. Ko etahi o nga pakanga French he tino rorirori me te pai ake i nga mea i a Vietnamese i tera wa, hei tauira, nga Te Utu la Persévérante, i whakapakeke katoa ki te 60 neke atu me nga hoia o te 513 kaimahi^[23]^[24].

Ano, i tangohia ano e te French te rahi ake i te 600 nga hoia Hainamana me te hauhautanga ko wai i pai ki te whawhai i raro i te haki o te rangatiratanga o te French tuarua^[27].

I te pae hopea, Tuhinga o mua I puta i te 24 o Pepuere 1861 i te Te Pakanga o Kỳ Hòa^[28], i te wa katoa o nga raina o nga hoia Vietnamese e hanga huri noa i Saigon mo nga tau e rua, i muri mai ka hinga i raro i nga whakaekenga o te 4,000 ki te 5,000 nga hoia French me te awhina o nga rau o nga taonga toi me te 50 hoia pakanga.^[29]. Ko te tino toto toto mo nga taha e rua. Ko te ra tuatahi o te pakanga i utu nga French me nga Spanish 6 i mate me te 30 i whara^[30]. I roto i te hunga i werohia ko nga apiha rangatira pera i French Tianara Élie de Vassoigne (1811-1891)^[31]me Pāniora Ko Korene Carlos Palanca Gutierrez (1819-1876)^[32]. I te ra i muri mai i tiro te whakangaromanga o te raina arai o Kỳ Hòa, me nga tupapaku o nga hoia French 12 me nga marena, 225 i whara. Ko nga patunga i Vietnamese he nui rawa atu i te mate i te takiwa 1,000 i mate me te whara, tae atu Marshal Nguyễn Tri Phương.

Ka rite ki te waipuke i muri o te pakaru o te dam, kotahi noa te tau i muri o te hinganga o Kỳ Hòa (Pepuere 1861 - Pepuere 1862), nga taone katoa o te rohe o Gia Định, Định Tường a Bien Hoa I muri mai ka hopukia e nga ope Franco-Spanish. I whakatauhia e te French tetahi punaha "whakairinga pūkoro" i nga waahi kua nohoia, me nga kaipuke iti me te rahi mo nga pakanga o te moana penei i te "canonnière"(pū-pu) ^[34], te "canonnière chaloupe"(pū pu) me te momo Portugese-momo hoia "rorirori"^[35]. I uru pai ratou ki nga tuawhenua me nga awa i Southern Vietnam. Hei tauira, i te 1861–1862 ko te French pūāpapa L'Alarme i noho ki te taha o te awa o Vaico (Wàm Cỏ) ^[36]Tuhinga ka whai mai Tây Ninh Tuhinga o mua Long He.

Ahakoa te Huringa Nguyastyn i hoki mai ano i nga tupuranga, he tini Nga Pakeha Vietnamese me nga Militias ka whakatika ka whakaekea e nga hoia French i nga waahi katoa. Ko te rangatira rangatira o Vietnamese i taua wa ko Mararahe Trương Định (張定, 1820-1864)^[38]. I raro i te haki o Marshal Trương Định, he maha nga kaihautū o te ope hoia penei i Nguyễn Trung Trực (阮忠直, 1838-1868) i whawhai kaha me te French^[39]. I te marama o Tihema 1861, ka tahuna e te ope taua a ia me tona ake ope taua French French lorcha l'Espérance i Nhựt Tảo River, he huihuinga e kii ana i ora 17 nga hoia French me Tagal tae atu ki nga hoa 20 Vietnamese. I te tau 1862, ka kino te ahua o nga ahuatanga ki nga roopu mahi a Franco-Spanish, no hea typhus me etahi atu momo kino o te mate i mate nga rau rau tangata. Kei nga rohe Ko Kông Tuhinga o mua Ka taea e Gio I muri mai kua tukuna, ka riro ko nga turanga hoia kaha i te tonga o Vietnam.

**IV. TE KORERO A SAIGON (5 HUNE 1862): He TAHANGA "TE WHAKAMAHI I TE PAKI" O NGET TUPUTOHANGA O TE RANGATA**

Na, ko te Royal Court of Nguyễn I mua i te rangatiratanga o Emepera Tự Đức (嗣德, 1829-1883)^[41]I tino porohurihia e te rangimori i te rongonga i nga purongo kino katoa mo te Hunga o Kỳ Hòa, te Huringa o Gia Định, hnh Tường me nga taone o Biên Hòa. No reira, i roto i te tau 1861 tae noa ki te timatanga o te tau 1862, ka noho tahi te Kooti Royal me etahi o nga hononga me te whakawhitiwhiti korero ki te French mo te whai i tetahi "Tiriti mo te Hau" (?)

Kaore e tino mohio te Emperor mo te ahuatanga o nga hoia French i Cochinchina, he mea nui i wharaia mai i nga pakanga o Vietnam, me nga mate kino me nga mate. Ano hoki, i tera wa Pakanga French i Mexico (1861-1867) i tupu^[42]. Ko te pakanga Mexico ko te "quagmire", he utu nui atu i nga French i whaaia atu ka riro ko ia a Napoleon III mo te tuku i etahi atu taapiri, kaua ko te Cochinchina.

Tuhinga o mua Nguyễn I whakamarama atu ano a Haimini ki te Emepara mo te tino ahuatanga. Heoi, i whakaaro tonu te Emepara ki te haina i te mana o te "Tiriti mo te Hau" me nga hoia French me Spanish i Saigon, i te 5 o Hune 1862. Ka tukuna e ia nga mandarins teitei Phan Thanh Giản (潘清簡; 1796–1867) me te Kia ora Hiệp (林維浹, 1806-1863) mo te hainatanga i te Tiriti^[44]^[45].

E ai ki te Tiriti, ko nga kawanatanga e toru o Gia Định, Định Tường me Biên Hòa i muri mai ka tukua atu ki te Wīwī! Ano hoki, ko te Tuhinga 9 o tenei Tiriti mo te e hono ana te mana o Franco-Vietnamese ki te hopu i te mea e kiia nei ko "kaitiora"A"kaiwhanga"I Cochinchina^[47]! Ko te tikanga, ko te tikanga o nga rangatira o te raanui Vietnamese ki te Tonga Vietnam pera me Trương Định, Nguyễn Trung Trực, Võ Duy Dương ... kaore i rukuhia a ratau patu ka taea te tapa ko "Pirates" me "bandits", i nga wa katoa e hiahia ana te French. ko te Nguyễn te Mira te kawenga kia kaha ki te tuku i a ratau!

No reira, ko te Tiriti o Saigon i te tau 1862 ka kiia ko he patu mate i te tuara o nga toa Vietnamese. Ka mutu ra, me aro atu ko ratau anake, me te kore o nga awhina a te Kaihimu Nguyễn (ara ka taea ratou te hopukina ka tukuna ki te mana o te Mana French mehemea e tika ana). Mai i taua wa, ko te Hahi Nguy Dynn te tangata whakaharahara rongonui ki te iwi Vietnam! I taua wa, he whakatauki rongonui na te iwi o te Tonga o Vietnam:

“Phan, Lâm mãi quốc; triều đình khi dân. ” (Ka hokona e te Phan [Thanh Giản] me Lâm [Duy Hiệp] te whenua; kaore te kooti e aro ki te iwi)

Ahakoa nga tautohenga mai i nga taha e rua o French me te Royal Court, Marshal Trương Định i kii ka whawhai ia ki nga ope whakaeke a tae noa ki te mutunga o tona ao! I te 1863, ko te Wīwī Tauhoa Louis Aldophe Bonard (1805-1867)^[49]hoki ka tukuna a Trương Định a Reta o Ultimatum. Heoi, ka whakahoki tika a Trương Định ki te reta a te French Admiral ma te kii:

"Triều đình Huế không nhìn nhận chúng ta, nhưng chúng ta cứ bảo vệ Tổ quốc chúng ta." (Kihai te Royal Royal i Huế i mohio ki taatau nekehanga, engari kei te pakanga tonu tatou mo te Whenua Whenua.)

Na ka haere tonu ia i te pakanga pakanga ki tona matenga i te tau 1864.

V. NGĀWHANGI KI TE KORE

Ko te "Tiriti Haumaru mo te 1862"I hainatia hei tuku i te Parani i te wa e raru ai te mutunga, ka huri hei kaiwhakauru! Ano hoki, ko nga toa whakaeke Vietnamese katoa i muri mai ka riro hei "hunga tutu" me "takahi" i runga i nga tikanga o tenei Tiriti! Na te hainatanga i Tiriti o Saigon, ko te motuhake o te Vietnamese i ngaro i tetahi waahanga ki te Rohe Parani tuarua. I nga wa katoa o nga hitori o Vietnam, koinei tetahi o nga mea tino pukumahi me nga mea tino tinihanga I mahia e tetahi kawanatanga Vietnamese.

I muri mai, ko te Royal Court of Nguyễn I haere tonu a Dinoko ki te haina i nga whakaaetanga maha, penei i te Tiriti o te 1874 me te Te Tiriti tuarua o Saigon^[51], i mohio ki era atu e toru nga kawanatanga o te tonga o Vietnam,Ko Giang, Vĩnh Long me Hà Tiên) i raro i nga mana whakahaere o Parani. Kati, te Tiriti o Huế i te tau 1884 ka huri a Vietnam hei "Protectorate French".

I tua atu i nga mahi tinihanga me te koretake o te Kooti Royal, ko etahi atu take i mate ai te motuhake o Vietnam i:

Ko te "kaimahi": He maha nga Vietnamese i mahi maataki mo te mana o te French i raro i nga tohu o nga kaikereme, penei i te" Mã Tà "(Whakamate). Ki nga hapori Hainamana i Saigon, ko te raupatu a French i Cochinchina te nui ake o nga painga nui atu i a raatau i te waa i mahi tahi ai ratou me te "mana hou" (Ma te rereke, ko nga hapori Sino-Vietnamese i Rạch Giá Province me Phú Quốc Island e hono ana ki nga nekehanga whakaeke o Nguyễn Trung Trực i te tau 1868.).
Ko te tino Nga Kaieke o Vietnam: Mai i te 1862 ki te tau 1865, ko te whakaarahanga o Tạ Văn Phụng (Tauira,? -1865)^[52], he kaiwhakaputa Vietnam e mahi ana mo nga hoia maramarama o Parani, i whara i te kooti Royal. I tautokohia e ratou he ope nui o nga kaitiana Hainamana me nga kaiwaiata i Quảng Ninh Province. I te tau 1865, ka haria a Phụng ki Hu executed.
te Nga Hainamana Hainamana: Mai i nga tau 1870, ko te Tai Tokerau o Vietnam te whakakino i te tini o nga kaihokohoko Hainamana mai i te Ope Taua Pango me te Tae Panui Panui.^[53]Ko nga hoia o Taiping tutui roto i te China^[54].
te he tautohe i waenga i nga Katorika Vietnamese a Nga Huarahi Vietnamese: I te 1874, ka whakaitihia e nga Confucianists i Central Vietnam nga Katorika Vietnamese mo nga whakahoahoatanga me te ngaro o Vietnam ki te Tonga ki nga hoia French. No reira, i ara ake te ngangau me te pupu o te"Bình Tây Sát Tả!" (Whakaoho i te French, Patupatua nga Heresies!)^[55]. I puta he pakanga tuupapa i Central Vietnam, na reira i heke ai te whenua ki roto i te ahuatanga tino tupeka (Naanaa, ehara nga Katorika Vietnamese ehara i nga kaiwhakatakoto. Ko etahi Katorika Vietnamese i mahi tahi me te French, engari ko etahi atu i peka ke atu ki te Emepara, penei Nguyễn Trường Tộ (.., 1830-1871)^[56], nana nei i tuku atu ki te Emepara tana mahere kia hangai ki te Tonga Vietnam i te waa Te Pakanga o Franco-Prussian^[57]).

Kei te tiro mai i nga waa o mua, ka taea e tatou te ako i nga tini akoranga mo enei ra: Hei pupuri i te Rangatiratanga me te Whakaoranga, Me Vietnam he whenua kaha, he whenua pumau, me kaua e whakahawea te kawanatanga ki nga hiahia o te iwi, muri rawa me whakakotahi te iwi kia tu ki mua, whakaute i nga ture me nga ture me te whakatutuki i a ratau mahi.

Ano hoki, he maha nga mihi ki te panui me te tumanako ka makona tenei whakautu ki to paatai!

whakahari.

Tuhinga o mua

[19] Napoleon III - Wikipedia

[20] Léonard Charner - Wikipedia

[21] Léopold Pallu de la Barrière - Wikipédia

[22] La campagne de 1861 en Cochinchine

[23] Frégates ki voiles de 1ze rang

[24] 120 kēne - Trois-Ponts!

[25] Saïgon: papaka parani

[26] PANUITANGA 19-01-1867

[27] Ko te Histoire contemporaine comprenant les principaux événements qui se sont prestis depuis la révolution de 1830 jusqu'à nos jours and résumant, durant la même période, te mouvement social, artistique and littéraire