Te Hapori GIAY o te 54 nga roopu Iwi i Vietnam

Taunga: 410

    Ko te GIAY he 54.002 taupori e noho ana. I roto Lao Cai1, Ha Giang2, Lai Chau3 a Cao Bang4 Takiwa. Ko te GIAY e kiia ana hoki Nhang, Dang, Pau Thin, Cui Chu a Xa. Ko te reo GIAY no te Tay-Thai 5 rōpū.

    Ko te GIAY e mahi ana i te mahi raihi raihi i roto i nga maara paahuri. Waihoki, ko nga maakete te waahi hei whakawhanake i nga mahi taane, me te whiwhi moni taapiri. Ko te GIAY e tuuru ana i te maha o nga kaimoana hei haangai, nga hoiho hei kawe, poaka me nga heihei.

    Ko nga taane GIAY he tarau, he koti poto me nga potae. Ka mau nga wahine i nga koti e rima-panui te paatene i raro i te ringa matau me nga tarau. Ka mau o ratau makawe ki te mahunga, ka peera ranei. He maha nga momo whakapaipai i kitea i runga i nga kakahu wahine, nga peeke, urunga, arai me nga kakahu o nga tamariki.

   Ko nga kainga o GIAY e tino koa ana, e hia rau pea nga whare. I te nuinga o te wa ka noho te iwi GIAY ki nga whare-on-stilts (i Ha Giang6 me Cao Bang7) me nga whare i hangaia i te whenua (i Lao Cai 1 me Lai Chau3). Ko te pokapū o te whare e mahi ana mo nga manuhiri me te aata tupuna. Ko nga taangata takitahi e noho ana i tetahi ruuma iti o te ruuma.

    Ko te tikanga tupuna te tikanga o nga whanau GIAY. Ka tapaina e nga tamariki te ingoa whanau o to ratou papa. Ko te whanau o te taiohi e rapu marena ana mo ta raua tama. Whai muri i te marena ka haere mai te wahine marena hou ki te noho me te whanau o tana tahu. Heoi, he rongonui ano te noho matrilocal. I nga wa o mua ko te "tahae" i uru ki nga wahine marena hou me te kirimana a tona whanau i te wa e kore e taea e tetahi taiohi te utu i nga huihuinga marena me te marena.

    Ko nga waahine GIAY me whakarongo ki nga tapu, ka inoi kia whakaorangia. Ka kotahi marama te pakeke o te peepi, ka tu tetahi huihuinga hei whakaatu i nga tupuna mo te whanautanga me te inoi kia tiakina ratau. I te huihuinga ka tuhia e te piripiri ki runga i te riaka whero te horoscope a te peepi. Ka tirohia te horoscope mo te marena me te tangihanga o te rangatira a muri ake.

   E ai ki nga ari a cosmogonic a GIAYS, ko te ao he ao no te ao ora e noho ana i te ao tiretiera me te ao o raro. Ka mate te tangata, he tikanga mena ka ata whakaritea te nehu me te nehu, ka haria te tupapaku ki te rangi. Engari, ka tau te mate ki te reinga.

   I runga i te aata, e koropiko ana te GIAY ki o ratau tupuna anake engari ki nga momo kihini, te rangi me te whenua. Ka koropiko hoki ratou ki te Atua Atua o te Whanau me te wairua o te whare. Ka karakia etahi o nga whanau ki nga tupuna o te wahine. Ko nga tupuna onamata e koropiko ana hei momo kaitiaki.

   He taonga te ahurea tuku iho o te GIAY tae atu ki te maha o nga korero tawhito, nga rotarota, te whakatauki, nga panga me nga waiata a-iwi. He maha nga korero maarama e whakaatu mai ana i nga ahuatanga taiao. Ko etahi korero e paahitia ana me te waiata me te waiata (ngai korero). Kei te rongonui a Folksong ki nga momo momo me nga taonga puoro tipua aroha.

Wahine Giay - Rom keke - Holylandvietnamstudies.com
GIAY nga wahine i hangaia e keke Rom i Lao Cai (Source: VOV-ao)

Tirohia MORE:
Te HUAHI o 54 HUARAU RUU KI Vietnam - Wahanga 1.
Ko te Hapori BA NA o nga roopu 54 Iwi I Vietnam.
Te Hapori BO Y o nga roopu 54 Iwi I Vietnam.
Te Hapori BRAU o te 54 nga roopu Iwi i Vietnam.
Te Hapori BRU-VAN KIEU o nga roopu 54 Iwi i Vietnam.
Ko te Hapori CHO RO o 54 roopu Iwi I Vietnam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo): CONG DONG 54 Dan toc Viet Nam - Phan 1.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi BA NA trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi BO Y trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi BRAU trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi BRU-VAN KIEU trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi CHO RO trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi CHAM trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi CHU RU trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi CHUT trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi CONG trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi DAO trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
Version Putanga Vietnamese (vi-VersiGoo) me te Tukutuku-Reo:  Nguoi GIAY trong Cong dong 54 Dan toc anh em o Viet Nam.
◊ etc.

BAN TU THU
06 / 2020

NOTES:
1 :… E whakahou ana…

FAKATOKANGA:
◊ Puna me nga Whakaahua:  54 Rōpū Matatiki kei Vietnam, Thong Tan Publisher, 2008.
◊ Ko nga tuhinga tuhi me nga tuhinga panui katoa i whakaritea e Ban Tu Thu - tiwhaivietnamhoc.com

(Toroa wa 1,193, 1 haerenga i tenei ra)